Holambra (7): Cultura, Esporte e Lazer

Em 1960, para as comemorações de 12 anos e meio de comunidade holandesa, construíram o Clube. Para a inauguração, um grande baile foi organizado e apresentações de teatro foram encenadas pelos imigrantes. Quem não dispunha de roupa adequada para a ocasião, aproveitava um cobertor que, devido ao calor tropical, não tinha muita utilidade, e o transformava em um lindo terno. Sacos de arroz, com um pouco de habilidade da dona de casa, rapidamente era transformado em um lindo vestido de baile. O problema era chegar limpo ao local do baile, uma vez que o transporte era charrete, e com charrete na estrada de poeira ou lama, tudo podia acontecer…

meer “Holambra (7): Cultura, Esporte e Lazer”

Optimistische klanken uit Brazilië

Berichten en brieven uit de pionierstijd van Holambra zijn niet zo talrijk. Een enkele keer kom je er een tegen in de pers. Dat was ook het geval toen de Nederlandse krantensite Delpher onlangs werd verrijkt met het katholieke dagblad De Maasbode. Op 12 november 1948 publiceerde deze krant een brief waarin verslag werd gedaan van de situatie op de Fazenda Ribeirão voorafgaand aan de komst van de eerste grote groepen emigranten.

Automatisch ingekleurde foto van het eerste vee op de fazenda. Willem Miltenburg zwaait naar de fotograaf.

meer “Optimistische klanken uit Brazilië”

De coöperatieve winkel van Holambra

In juli 1949 emigreerde het jonge echtpaar Bos vanuit het Limburgse Grubbenvorst naar Brazilië om een nieuw bestaan op te bouwen in Holambra. Na 15 jaar pionieren keerden zij in 1964 samen met hun kinderen terug naar Nederland. Onlangs ontving ik van hun zoon Chico enkele documenten die betrekking hadden op de winkel van de coöperatie van Holambra, waaronder een prijslijst.
meer “De coöperatieve winkel van Holambra”

Herinnering aan Kees Wijnen (1936-2018)

Toen ik in 1990 mijn eerste boek over Holambra publiceerde kwam ik al snel in contact met Kees Wijnen. Zijn rapporten over Holambra I en II kende ik en daar heb ik ook dankbaar gebruik van gemaakt bij het schrijven van mijn boek. Nadien kwam ik hem vooral tegen tijdens bijeenkomsten die iets met emigratie te maken hadden en mijn contacten met hem werden intensiever zo’n tien jaar geleden toen ik door Jos van Campen werd gevraagd een rol te spelen bij de Katholieke Emigratie Centrale en de Katholieke Vereniging van Ouders en Familieleden van Geëmigreerden. Met zijn overlijden op 30 april 2018 kwam helaas definitief een einde aan dit contact.

Cornelis Johannes Maria Wijnen werd op 11 december 1936 geboren op de Mariahoeve in de Sint Maartenspolder (gemeente Hoeven). Hij was de jongste in een gezin van vier kinderen. Kees ging in Oudenbosch naar de lagere school en daarna in Roosendaal naar de middelbare school. Na het voltooien van de HBS en zijn militaire dienstplicht ging hij studeren aan de Landbouwhogeschool Wageningen. Tijdens zijn studie ging hij op stage in Brazilië en leerde hij de Nederlandse groepsvestigingen kennen. meer “Herinnering aan Kees Wijnen (1936-2018)”

Een nieuwe kolonie in Castro (2)

Het drama van de getekenen en ongetekenden op Ribeirão

In het eerste deel van zijn brief deed pater Cornélio Strooband verslag van zijn aankomst in Castro en de aanwezigheid van twee Nederlandse protestantse kolonies in de nabijheid. Een goed land voor Hollandse emigranten was zijn conclusie, maar waarom niet voor katholieken? Strooband ging hierover praten in Rio de Janeiro en kreeg daar de suggestie om eens poolshoogte te gaan nemen in Ribeirão en verslag te doen van het conflict dat zich daar afspeelde tussen de boeren die het nieuwe contract met de coöperatie hadden getekend en zij die dat bleven weigeren.
meer “Een nieuwe kolonie in Castro (2)”

De “disneyficatie” van Holambra

João Luiz van Ham Mello heeft in 2015 in het kader van zijn opleiding Toerisme aan de Federale Universiteit van Minas Gerais onderzoek gedaan naar de gevolgen van het stedebouwkundig beleid gericht op de toeristificatie van het stadsgezicht van Holambra. Hij concludeert onder andere dat gebouwen en plaatsen in Holambra die herinneren aan het ontstaan van de kolonie en dus cultuur-historische erfenis niet worden onderhouden. Daarentegen worden wel nieuwe gebouwen gerealiseerd die een geïdealiseerd en geconstrueerd Hollands straatbeeld met gevels te zien geven, gericht op toerisme en op het aantrekkelijk maken van Holambra voor nieuwe bewoners.

Holambra heeft zich ontwikkeld tot een zelfstandige gemeente, en is inmiddels hoog gewaardeerd als het gaat om leefbaarheid en economische voorspoed. Maar het verleden moet niet worden vergeten. Het beschikbaar maken van digitaal erfgoed over Holambra, zoals het Tulipana project tot nu toe heeft gedaan, draagt een klein steentje bij aan het instandhouden van de herinnerinig aan het verleden en het bewustzijn over de werkelijke inspanningen die decennialang destijds geleverd zijn om Holambra succesvol te ontwikkelen. Hopelijk kan digitalisering en het vergroten van de toegankelijkheid van het archief en de collecties van de kolonie ertoe bijdragen dat ook de bouwhistorie opnieuw de aandacht en waardering krijgt die het verdient.

Lees hier een Nederlandse samenvatting van het afstudeeronderzoek: JoaoVanHam2015.pdf

Twee Nederlandse nederzettingen in Brazilië

Ribeirão begon waar Carambei na veertig jaar eindigde!

Emigrantenwoning in Ribeirão

In het najaar van 1952 verbleef de Utrechtse sociologiestudente M. Muntz in Brazilië voor het doen van onderzoek voor haar afstudeerscriptie. Zij bezocht Carambeí en Holambra en deed daarvan uitvoerig verslag in de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Een half jaar later deed zij dit op 21 maart 1953 nog eens dunnetjes over in De Nieuwe Eeuw. In haar uitvoerige artikel zette zij de opgedane ervaringen van Carambeí op een rij vergeleek die met de beginnersfouten van Holambra. Muntz, die sterk onder invloed stond van de oppositiegroep die in 1953 Holambra verliet, spaarde de nieuwe leiding van de kolonie niet. meer “Twee Nederlandse nederzettingen in Brazilië”

De Westrik verruild voor de fazenda

Pieta van Ham

In 2007 publiceerde Ad Reijrink een uitvoerig artikel in “Hers en Geens dur Diessen” over de wederwaardigheden van de geëmigreerde dorpsgenoten in Brazilië. Dit zette de journalist Ton de Jong aan om een inventarisatie te maken van de emigranten die vanuit het naburige Hilvarenbeek vertrokken. In het heemkundetijdschrift “Tussen Paradijs en Toekomst” van augustus 2015 publiceerde hij hierover het volgende artikel.

Honderden Diessenaren en Bekenaren hebben door de eeuwen heen hun koffers of reiskist gepakt en zijn voorgoed naar elders vertrokken. Zij monsterden zich aan op een schip van de VOC, trokken naar onder meer Engeland, Italië en Amerika,  traden in bij een orde of congregatie die hen naar de missie stuurde, vochten in vreemde legers en bleven na gedane strijd daar wonen. Na de Tweede Wereldoorlog vond vanuit Nederland een landverhuizing van 375.000 Nederlanders plaats naar Canada, Frankrijk, Australië en Brazilië. Het nog steeds bestaande Hollandse emigrantendorp Holambra was in die jaren een begrip. Commissaris van de Koningin Jan de Quay  wierp zich op als een groot pleitbezorger van de nieuwe woongemeenschap die geschoeid was op coöperatieve grondslag. De rooms-katholieke kerk  en de NCB maakten er reclame voor. Emigratie was een oplossing voor het tekort aan boerderijen en landbouwgrond voor de vele boerenzonen. Toch waren het niet alleen boeren die vertrokken. meer “De Westrik verruild voor de fazenda”