In harde pioniersstrijd met voortvarendheid uit de grond gestampt.

In de beginjaren van Holambra was het op en neer reizen naar Nederland slechts weggelegd voor de leidinggevenden van de jonge kolonie. Voor de meeste emigranten zou het nog twee decennia duren voordat deze tijdelijke terugkeer financieel mogelijk werd. Er waren slechts enkele uitzonderingen. Een daarvan was Jan van den Broek, die in september 1952 naar Nederland vloog om er drie stieren te kopen, waarvan één voor een de Braziliaanse dierenarts dr. Leme uit Pinhal. De vliegreis kostte maar liefst bijna 6000 gulden, anno nu nog steeds een groot bedrag. Tijdens zijn verblijf in Nederland werd Van den Broek geïnterviewd door de Noordbrabantse krant “Het Huisgezin”.

Het is alweer een jaar of vier geleden, dat in Brazilië een Nederlandse emigrantenkolonie tot stand kwam. Deze kolonie was naar haar vorm een coöperatie en werd gesticht op de 5000 ha. grote Fazenda Ribeirão. Op die plaats, waar toen nog slechts een paar onbetekenende gebouwtjes stonden, liggen nu meer dan tachtig boerderijen. Op een van die boerderijen boert Jan van den Broek uit Den Dungen. Van den Broek is op het ogenblik voor een paar maanden in Nederland terug en Het Huisgezin uit Den Bosch had dezer dagen een lang gesprek met hem over zijn ervaringen in Brazilië en over het leven op de Fazenda.

Emigranten bakten stenen om huizen te bouwen
Jan van den Broek emigreerde met zijn jong gezin eind 1949 naar Brazilië. Toen hij op de Fazenda aankwam, waren er reeds ongeveer 30 gezinnen gevestigd. Deze pioniers hadden geen gemakkelijk leven achter de rug. Want Brazilië mag een mild klimaat hebben, het is een hard land. En Jan van den Broek verheelt ons niet, dat ook de groep emigranten, waartoe hij behoorde, een zware tijd heeft doorgemaakt. Maar vandaag aan de dag zijn de grootste moeilijkheden achter de rug, de hardste tijd is voorbij en de 700 kolonisten, die op de Fazenda zitten, zien niet alleen met vertrouwen, maar zelfs met optimisme de toekomst tegemoet.
Het harde pioniersleven wordt het beste geïllustreerd door de geschiedenis van de Fazenda. Toen de emigrantenkolonie “startte” stond er een primitief steenfabriekje. Het was zoiets als een royale Limburgse veldoven. De emigranten hebben dit fabriekje uitgebreid en zijn er de stenen gaan bakken waarvan ze later hun huizen hebben opgebouwd. Er werd een houtzagerij opgericht en het in de bossen gerooid hout werd op die manier voor bouwdoeleinden geschikt gemaakt.

Op de Fazenda wordt ook Nederlands brood gebakken
Huizen bouwen alleen was niet voldoende. Er moest ook ontgonnen worden en er moest landbouw worden bedreven. Dit vroeg machines, tractoren en deze eisten op hun beurt onderhoud en reparatie. Dus werden een smederij en een garage gesticht. Aanvankelijk in handen van de coöperatie, gingen beide in 1951 in particuliere handen over.
De smederij – die thans door Stapelbroek uit Diessen gedreven wordt – voorziet volledig in alle behoeften, die er op dit gebied op de fazenda voorkomen. De garage zorgt voor reparatie van tractoren en mag zich zelfs in de klandizie van de Brazilianen verheugen.
Voorts wordt door de garage een busdienst ingesteld naar de op 40 km afstand liggende stad Campinas en als het nodig is rijdt de bus door naar Sao Paulo. Een coöperatieve winkel, bakkerij en slagerij, die in particuliere handen is, verzorgen de levensmiddelenvoorziening. En het brood dat op de fazenda gebakken wordt is Hollands naar smaak en uiterlijk.

Boter van Hollanders een gewild product
Naast de voedselvoorziening voor de emigranten, vergt de fourage van de veestapel enige aandacht. Want vandaag lopen er op de fazenda een 5000 kippen, ongeveer 3500 varkens en een kleine 600 stuks rundvee. Men heeft er een eigen mengvoederfabriek gesticht. Aanvankelijk had de heer Van den Broek daarvan de leiding. ’t Mengen moet nog altijd met de hand gebeuren maar er zijn thans mengmachines op komst. Overigens heeft dit mengen met de hand kennelijk weinig afbreuk gedaan aan de kwaliteit, want men kreeg onlangs op de fazenda een aanvrage om mengvoeders te leveren aan een van de grote Braziliaanse kippenbedrijven in de buurt.
De producten van de fazenda vinden gretig aftrek. Er is een zuivelfabriek waar de melk tot boter verwerkt wordt. Deze boter heeft een klinkende naam in de hele staat Sao Paulo en onder de elite der Brazilianen is de boter der “Holandeses” een gewild product. Hetzelfde geldt voor de eieren, die al evenzeer vermaard zijn om hun versheid en kwaliteit. Via een eigen eierveiling vinden iedere maand een kleine twintig duizend dozijn eieren hun weg naar de stad Campinas. De veiling bezit een stempel en sorteermachine, de enige in heel Brazilië.

“Kinderen van ons volk” in Brazilië
Maar het is niet alleen de economisch bedrijvigheid van de Fazenda die in Brazilië een goede reputatie geniet. Ook in godsdienstig opzicht is dit het geval. De emigranten hebben een kerkje gebouwd en pastoor Dr. Sijen – een Norbertijn van Postel – heeft tesamen met een der zusters, het kerkje van wandschilderingen voorzien. Over de zusters gesproken: er zijn op de Fazenda 8 zusters kannunikessen van het H. Graf. Vier daarvan hebben de bevoegdheid lager onderwijs te geven aan de Hollandse jeugd. Voorts geven zij huishoudonderwijs aan de grotere meisjes en zij zijn actief werkzaam in de vrouwelijke jeugdbeweging.
Er valt over deze Nederlandse kolonie nog veel meer te vertellen. De jonge boeren hebben er ook hun rijvereniging en er is een toneelclub, die jaarlijks een keer of vier op de planken komt (o.a. speelde zij Ant. Coolen’s “Kinderen van ons volk”); er wordt lager landbouwonderwijs gegeven en er is een wijkverpleegster en een kraamverzorgster.
Kortom: op Braziliaanse grond ligt een Nederlands boerendorp, dat in vier jaar tijds, met voortvarendheid, durf en energie uit de grond werd gestampt, dat de bewondering opwekt van de Brazilianen, die het bezoeken en dat reeds aan 86 Nederlandse boeren kans gaf zich volledig te ontplooien. En om dit laatste is het tenslotte begonnen.
Ondertussen wordt er op de fazenda verder gewerkt. Tweeduizend hectare zijn uitgegeven; voor ontginning van de volgende tweeduizend worden de plannen uitgewerkt en het is te verwachten, dat volgend jaar opnieuw een paar groepen emigranten kunnen geplaatst worden.